Futurologia – czy ludzkość rozwinie się w przyszłości?

Gatunek literacki zwany science-fiction wbrew pozorom nie jest niczym nowym: jego początki sięgają bowiem aż dziewiętnastego stulecia. W pewnym momencie ludzkość zaczęła po prostu zastanawiać się nie tylko nad swoją przyszłością, ale również, a może przede wszystkim, nad możliwością wpływu, jaki może wywrzeć na samą siebie przy pomocy nauki oraz techniki.

Jak wiadomo, koncepcja, według której głównym celem istnienia nauki nie jest bezinteresowne poznawanie przyrody, lecz służenie człowiekowi oraz szeroko rozumianej cywilizacji, pochodzi od Kartezjusza. Jednak od czasów, w których żył i pisał francuski filozof i matematyk minęły już cztery stulecia.

Obecne możliwości, jakimi dysponuje ludzkość jeżeli chodzi o kształtowanie samej siebie oraz swojej przyszłości są czymś niewyobrażalnym i unikatowym w całych dziejach naszego gatunku.

W tym kontekście nie może dziwić fakt narodzin nowej dyscypliny naukowej, nazywanej futurologią, której celem i zadaniem jest możliwe jak najbardziej precyzyjne szacowanie przyszłych kierunków rozwoju ludzkiego gatunku. Przyjrzyjmy się kilku najbardziej popularnym obecnie koncepcjom z zakresu futurologii.

Transhumanizm: czyli czy ludzie pozostaną…ludźmi?

Od kilkudziesieciu lat bardzo dużą popularnością cieszy się kierunek myślowy nazywany transhumanizmem. Mówiąc najkrócej, celem, jaki stawia sobie transhumizm, jest ulepszanie człowieka przy pomocy technologii.

Chodzi więc tutaj zarówno o celowe manipulowanie ludzkim kodem genetycznym, jak i na przykład o technologiczne ingerencje w ludzki mózg lub poszczególne organy ludzkiego ciała.

Według niektórych przewidywań, za jakiś czas zwyczaj uczenia się języków obcych odejdzie w niepamięć: aby móc posługiwać się danym językiem wystarczy, że “zainstalujemy” w naszym mózgu odpowiednie oprogramowanie, podobnie jak ma to miejsce w przypadku komputerów.

Brzmi niewiarygodnie? Być może, ale jedynie dla osób, które nie zdają sobie sprawy z ogromnych postępów, jakie czynią obecnie takie dyscypliny, jak kongnitywistyka oraz nauki o mózgu. Według wielu naukowców perspektywa, w której ludzie będa mogli przy pomocy technologii ingerować w swoje mózgi jest naprawdę bardzo nieodległa.

Powstaje jednak pytanie, czy człowiek według koncepcji transhumanistów nadal będzie człowiekiem, czy może stanie się jakimś zupełnie nowym bytem?

Sztuczna inteligencja: szansa czy zagrożenie?

Stworzenie możliwie jak najbardziej doskonałej sztucznej inteligencji to główny, fundamentalny cel istnienia kongitywistyki(z angielskiego: cognitive science). Wśród naukowców nie brakuje jednak sceptyków a nawet zdecydowanych przeciwników zbyt daleko idących prac mających na celu stworzenie sztucznej inteligencji.

Do tych ostatnich zalicza się na przykład wybitny fizyk, autor słynnej “Krótkiej historii czasu”, Stephen Hawking, który jest przekonany, że pojawienie się doskonałej, równej człowiekowi sztucznej inteligencji będzie stanowić przysłowiowy początek końca naszego gatunku. Hawking bynajmniej nie jest odosobniony w swoich opiniach.

Czy perspektywa czegoś w rodzaju “buntu robotów” jest realna? I czy jeżeli faktycznie uda się stworzyć sztuczną inteligencję równą człowiekowi, to w jaki właściwie sposób jej konstruktorzy będą mogli nad nią panować?

Wbrew pozorom, te pytania nie są czymś co powinno interesować jedynie fanów powieści science-fiction oraz garstkę naukowców: przy tym co obecnie wiemy, perspektywa pojawienia się sztucznej inteligencji, która będzie równa człowiekowi, wcale nie jest czymś nierealnym. 

Czy roboty będą nowymi niewolnikami?

Chyba wszyscy znają głośny przed kilkoma miesiącami serial “Westworld” produkcji HBO. Jak wiadomo, tytułowy “Świat Dzikiego Zachodu” to monumentalny park rozrywki zapełniony przez roboty, które w niemal wszystkim przypominają ludzi… poza tym, że są robotami. Odwiedzający park mogą zrobić z mieszkającymi w nim robotami, co tylko chcą, wliczając w to gwałty i morderstwa.

Następnie robot wraca do fabryki, gdzie jest naprawiany a jego pamięć zostaje odpowiednio sformatowana. Nie wdając się w dyskusję na temat wartości serialu produkcji HBO, należy jednak zaznaczyć, że zwrócił on uwagę na jedną bardzo istotną kwestię: a mianowicie na to, co właściwie jest czynnikiem konstytuującym nasze człowieczeństwo?

Jeżeli tym czynnikiem są samoświadomość, rozwinięta inteligencja oraz uczucia, to roboty powinny być uznawane za osoby. Niewykluczone jednak, że w pojawienie się w przyszłości wysoce rozwiniętych robotów będzie jednocześnie momentem rozpoczynającym erę nowego niewolnictwa.